Czym tak właściwie są preferencje osobowościowe i dlaczego warto o nich wiedzieć w kontekście komunikacyjnym? Jeśli zagłębimy się w relacje interpersonalne i procesy komunikacji, zarówno te w życiu prywatnym, jak i zawodowym, zauważymy, że jednym z największych wyzwań są właśnie problemy z komunikacją. A te mogą przybierać wszelakie formy. Często słyszymy o pojawiających się nieporozumieniach, zauważamy różnice w sposobie komunikowania się członków zespołu czy odbieraniu komunikatów niezgodnych z intencją rozmówcy. Nie powinniśmy tego problemu bagatelizować. Jest to nasza codzienność, więc powinniśmy nauczyć się w niej dobrze funkcjonować.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
- Dlaczego jesteśmy różni i czy możemy to zmienić?
- Jakie są 4 style zachowań /komunikacji wg modelu DISC?
- Jak sprawić, aby nasz proces komunikowania się z innymi stał skuteczniejszy?
Ludzkie zachowanie jest mocno powiązane z osobowością. W psychologii przyjmuje się, że osobowość jest symbiozą charakteru (wyuczonych nawyków i temperamentu) oraz naszych zachowań, których uczymy się przebywając w różnych środowiskach. Jest ona również determinowana przez wiele czynników. Z jednej strony musimy wziąć pod uwagę uwarunkowania genetyczne, z drugiej, cechy, które zostały w nas rozwinięte w wyniku interakcji z otoczeniem.
Mówiąc krótko, osobowość to mieszanka genów i innych cech, które nabywamy w ciągu całego naszego życia. Od momentu poczęcia, aż do późnej starości.
Jednak, aby nie spocząć na laurach, musimy wiedzieć, że nasz umysł jest bardzo plastyczny i otwarty. Dorastając, uczymy się pewnych schematycznych sposobów postępowania, nawyków i reakcji w różnych sytuacjach. Pomimo to, przy odpowiednim wysiłku możemy sprawić, że nasze zdolności zostaną rozszerzone, zachowania zmienione, a niechciane nawyki zastąpione tymi pożądanymi.
Taaak…argument „taki /taka już jestem i tego nie zmienię” odszedł właśnie do lamusa.
No dobra, to w takim razie jaki/jaka ja właściwie jestem?
W odpowiedzi na to pytanie pomocne mogą okazać się testy psychologiczne lub psychometryczne, które diagnozują nasze preferencje osobowościowe. Wiedza na temat stylów zachowań istniała już od wieków. Na początku Hipokrates opisał cztery temperamenty (sangwinik, choleryk, flegmatyk, melancholik), zaś Arystoteles cztery elementy. Tak naprawdę wszystko zaczęło się jednak od teorii typów osobowości C. G. Junga, który stwierdził, że ludzie posiadają odmienne preferencje, a to powoduje, że odbierają daną sytuację z różnych perspektyw. Czyli powtarzając wszechobecny frazes – tak, jesteśmy od siebie różni, a to bezpośrednio wpływa na naszą komunikację z innymi, a także społeczne interakcje.
Dziś, w oparciu o czterostrefowy model ludzkich zachowań (DISC), spróbujemy określić nasze preferowane sposoby zachowania (style zachowania, procesy komunikacji). Czyli to, w jaki sposób reagujemy na bodźce z otoczenia oraz jak komunikujemy się z innymi! Ta wiedza może być przdatna zwłaszcza w przypadku dawania informacji zwrotnej.
Styl komunikowania - o co w tym chodzi?
Czy jesteś D, I, S, C? A może prościej będzie manewrować kolorami? Żółty, czerwony, zielony lub niebieski? Do wyboru do koloru, tak więc do dzieła!
Model DISC opiera się na teorii C. G. Junga, który podzielił style zachowań według dwóch przeciwstawnych osi:
- Percepcja (5 zmysłów) - Intuicja (przeczuwanie)
- Myślenie - Uczucie
Źródło: Czesław S. Nosal, Umysł menedżera, Wrocławskie Wydawnictwo Przecinek, Wrocław 1993
W wyniku tego podziału powstały cztery podstawowe style zachowań. Teorię tę rozwinął William Marston, definiując 4-wymiarową mapę zachowań. Według dr. W. Marstona istnieją cztery style komunikacji, a każdy z nas jest mieszanką wszystkich czterech stylów. Jednak zazwyczaj mamy jeden, tzw. dominujący styl, przy czym pozostałe stanowią jego uzupełnienie. Co ważne, modele nie klasyfikują ludzi na lepszych I gorszych. Opisują naturalny/preferowany sposób reakcji osoby w różnych sytuacjach. Taki opis daje nam lepsze zrozumienie innych i samych siebie, naszych zachowań, sposobów i procesów komunikacji a idąc dalej – możliwość ich modyfikowania lub dostosowywania do rozmówcy!
4 style komunikacji /style zachowań DISC:
Źródło: https://www.re-vision.pl/badanie-disc/
Omówmy zatem każdy z poszczególnych stylów:
D – Dominance (Dominacja)
Styl D - Czerwony
- skupiony na zadaniach
- łatwo podejmuje decyzje (przeczytaj więcej o sposobach na podejmowanie trudnych decyzji)
- skoncentrowany na celu
- potrafi zachować dystans do innych
- niezadowolony, gdy rzeczy stają w martwym punkcie
Motywatory: wyzwanie, rywalizacja, kontrola, wolność
Komunikacja:
- często jednokierunkowa (od niej/niego do słuchaczy)
- mówi to, co myśli
- własne opinie przedstawia jako fakty
I – Influence (Wpływanie)
Styl I - Żółty
- dusza towarzystwa
- rozmowny, optymistyczny
- otwarty i przyjazny
- podkreśla pozytywne aspekty spraw
- kiedy zgadza się z tobą, mówi o tym
- zachęca, motywuje, inspiruje
- przywiązuje dużą wagę do dobrej atmosfery i ludzi
Motywatory: możliwość bycia z innymi ludźmi
Komunikacja:
- inspiruje, sprzedaje tematy
- lubi dużo mówić
- unika szczegółów, skupia się na szerszej perspektywie
- najpierw mówi, potem myśli
S – Steadiness (Stabilność)
Styl S – Zielony
- cierpliwy, postępuje ostrożnie
- bardzo dobry słuchacz
- wzbudza zaufanie
- spokojny, stabilny, systematyczny
- raczej nie zmienia tempa pracy
- czyni małe poprawki nie burząc obecnego porządku
Motywatory: dobrze zdefiniowane zadania, otrzymywanie instrukcji
Komunikacja:
- często jednokierunkowa,
- słucha
- mówi spokojnym, opanowanym tonem
- preferuje rozmowy 1:1
- odzywa się raczej wtedy, gdy zostanie zapytana/y
C – Compilance (Sumienność)
Styl C - Niebieski
- dokładny, pedantyczny
- logiczny, analityczny, ostrożny
- formalny i zdyscyplinowany
- lubi porządek, np. na biurku
- jest dyplomatyczny, uprzejmy
- skupia się na szczegółach
Motywatory: szczegółowe planowanie i przygotowanie do realizacji zadań
Komunikacja:
- preferuje komunikację pisemną
- nie lubi dyskutować o opiniach i kwestiach abstrakcyjnych
- skoncentrowany na szczegółach, może utracić szerszy kontekst
Który styl komunikacji najlepiej opisuje Ciebie?
Czy już jesteś w stanie dopasować swoje zachowania do którejś z tych ćwiartek? Czy któreś z opisanych cech są Ci bliższe?
Jeśli tak – sprawdź jakie wskazówki komunikacyjne są rekomendowane dla każdego stylu!
Źródło: materiały własne
Myśląc o procesach komunikacji, zarówno swoich, jak i innych pamiętaj, że wszyscy jesteśmy mieszanką tych czterech stylów zachowań. Model ten należy traktować dynamicznie, nie zaś na zasadzie „wrzucenia” ludzi do „szufladek”. Możemy dostosować swój styl komunikacji do danej sytuacji czy osoby. Prawdopodobnie zobaczysz siebie we wszystkich tych systemach, natomiast jeden z nich będzie tym dominującym (naturalnym). To tak jak z pisaniem. Z łatwością przychodzi Ci pisanie preferowaną dłonią – lewą bądź prawą – natomiast jesteś w stanie zapisać swoje imię również tą drugą, mniej preferowaną. W komunikacji wymaga to oczywiście poświęcenia dużo więcej czasu oraz wysiłku, ale koniec końców jesteś w stanie to zrobić i usprawnić swoje procesy komunikacji!
Jak poprawić styl komunikacji i być bardziej skutecznym?
Ogólnie rzecz ujmując, możesz dostosować swoją komunikację/podejście do potrzeb innych. Jeśli ktoś potrzebuje wielu szczegółów, konkretnych instrukcji – skup się właśnie na tym. Jeśli dla kogoś ważne są relacje, możesz podjąć wysiłek, aby być bardziej otwartym i skoncentrować się właśnie na tym aspekcie.
Oczywiście nie sugeruję, aby wprowadzać poważne zmiany w twojej osobowości. Twoje zachowanie powinno być autentyczne i naturalne. Dostosowanie zachowań nie zmienia tego, kim jesteś. Może jednak zmienić procesy komunikacji. Dzięki temu masz większe szanse na to, aby sprawić, że Twoja komunikacja z innymi będzie zarówno sprawna, jak i skuteczna!
Otwarte mówienie o naszych potrzebach komunikacyjnych oraz dostosowywanie się do otaczających nas osób umożliwia nam bardziej efektywną i harmonijną pracę. Dlatego warto zrozumieć wszystkie cztery style i być w stanie rozpoznać je u innych.