Cyberbezpieczeństwo. Kluczowa rola pracowników w ochronie danych firmy

Transformacja cyfrowa przeniosła większość procesów biznesowych do strefy wirtualnej, dlatego świadomość cyberzagrożeń i umiejętne reagowanie na sygnały ryzyka to dziś kompetencje z listy obowiązkowych. Bezpieczeństwo cyfrowe już dawno przestało być zmartwieniem samych specjalistów IT – weszło za to w zakres podstawowej odpowiedzialności wszystkich pracowników. Jak zbudować kulturę cyberbezpieczeństwa? W jakie narzędzia uzbroić swoją załogę, by pomóc jej chronić Twoją firmę?

Koszty ataków cybernetycznych i rola błędu ludzkiego

Według Cybersecurity Ventures do końca bieżącego roku firmy na całym świecie stracą w wyniku cyberprzestępstw aż 9,5 bilionów dolarów, ze średnią 10 milionów dolarów przypadającą na pojedynczą firmę. Choć to ogromne liczby, zapewne nie przemawiają do wyobraźni tak jak inna, bardziej alarmująca globalna statystyka, według której przyczyną aż 95% ataków jest błąd ludzki. W tym kontekście to człowiek staje się najsłabszym ogniwem stosowanych zabezpieczeń.

Jak wygląda sytuacja na naszym podwórku? Jak podaje Check Point Research w swoim raporcie z 2024 roku, w Polsce dochodzi do średnio 2100 ataków tygodniowo, co daje nam 5. miejsce w rankingu najczęściej atakowanych państw w Europie Środkowej (po Słowenii, Czechach, Węgrach i Austrii). Odnotowujemy również jeden z najwyższych wskaźników liczby cyberataków, które bezpośrednio wpływają na działalność biznesową – 29,7% – to 3. wynik w Europie.

Dlaczego świadomość cyberzagrożeń u pracowników jest tak ważna?

Świadomość cyberzagrożeń wśród pracowników to kluczowy element odporności organizacji na potencjalne ataki. W dużych firmach, gdzie liczba zatrudnionych może sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy, a zakres ról i dostępów do danych wrażliwych bywa bardzo zróżnicowany, ryzyko związane z nieświadomym działaniem lub zaniedbaniem wzrasta dodatkowo.

Nawet najlepsze zabezpieczenia sprzętu i systemów nie będą skuteczne w obliczu błędu ludzkiego, wynikającego często z braku wiedzy, jak się w danej sytuacji zachować, lub niskiej odporności na manipulacje socjotechniczne. Odpowiedzią na ten problem jest edukacja, która zmienia pracowników w świadomych użytkowników narzędzi cyfrowych.

Dzięki edukacji pracownicy uczą się rozpoznawać potencjalnie niebezpieczne sytuacje, na przykład podejrzane e-maile zachęcające do kliknięcia w link, telefony z prośbami o podanie hasła czy nietypowe zachowania systemów wewnętrznych. Wyrabiają również dobre nawyki cyberhigieny na poziomie indywidualnym, takie jak odpowiednie zabezpieczenie loginów i haseł, wcielanie zasady „czystego biurka” (bez dokumentów, karteczek z dostępami itd.) i wiele innych. Systematyczna edukacja nie tylko buduje kulturę bezpieczeństwa w firmie, ale także wzmacnia poczucie odpowiedzialności za ochronę zasobów cyfrowych.

Strategie edukacyjne dla pracowników

Istnieje wiele metod edukacji pracowników w kontekście zagrożeń cyfrowych, dlatego przy ich wyborze trzeba mieć na uwadze potrzeby swojej organizacji oraz obecny poziom świadomości zatrudnionych osób. Bez względu na wybraną metodę ogromne znaczenie ma komunikowane pracownikom potrzeby ciągłego uczenia się (lifelong learning) i aktualizacji wiedzy, aby trzymać rękę na pulsie ewoluujących zagrożeń.

Kilka najskuteczniejszych strategii edukacyjnych z cyberbezpieczeństwa dla pracowników to:

• Profesjonalne szkolenia – kompleksowe kursy cyberbezpieczeństwa prowadzone przez trenerów specjalizujących się w tym zagadnieniu to podstawa budowania kultury ochrony zasobów firmy, ponieważ wyposażają pracowników nie tylko w wiedzę, ale i konkretne umiejętności. Ich programy są na bieżąco aktualizowane, odpowiadając wyzwaniom dynamicznego krajobrazu cyfrowego.
• Pozorowane ataki – warto wziąć pod uwagę organizację kontrolowanych ataków, np. wysyłki fałszywych e-maili phishingowych, połączoną z analizą wyników (czyli zachowań pracowników). Ta metoda pozwala w bezpiecznych warunkach sprawdzić, jaki jest obecny poziom wiedzy pracowników, a także wskazać obszary wymagające dalszej edukacji.
• Symulatory decyzji – możliwe jest wykupienie lub zbudowanie własnych narzędzi, które pozwalają pracownikom wcielić się w rolę osoby zarządzającej incydentem bezpieczeństwa. Dzięki temu mogą nie tylko oswoić się z presją czasu i odpowiedzialności za ochronę zasobów, ale przede wszystkim zrozumieć konsekwencje cyberataków.
• E-learning i webinary – jeśli wygospodarowanie czasu na kurs dla wielu pracowników jednocześnie stanowi wyzwanie i może dezorganizować działanie firmy, dobrym wyborem jest e-learning z cyberbezpieczeństwa. To wygodna forma oferowana np. jako paczki SCORM (treści szkoleniowe osadzone na platformie) lub abonamenty z czasowym dostępem. Wówczas pracownicy mogą dokształcać się w wybranym przez siebie czasie.

Szkolenia z cyberbezpieczeństwa w Comarch – wybierz najlepsze dla swoich pracowników

Decydując się na szkolenie w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego, warto wziąć pod uwagę kilka aspektów, takich jak kompleksowość programu, stopień zaawansowania samego kursu, zrównoważenie teorii z praktyką, a także markę organizatora. Jednostki szkoleniowe działające się pod szyldem firm cieszących się dobrą renomą w branży IT to zazwyczaj najbardziej zaufane podmioty.

Jednym z nich jest Centrum Szkoleniowe Comarch, które od lat znajduje się w ścisłej czołówce dostawców usług szkoleniowych dla informatyki i biznesu. Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa IT oraz bezpieczeństwa sieci to stałe pozycje w portfolio Centrum. W ramach tych obszarów dostępnych jest wiele pozycji, spośród których można wybrać najlepiej odpowiadające potrzebom danej organizacji:

1. Cyberbezpieczeństwo. Podstawy bezpiecznego poruszania się po sieci oraz rozpoznawania i unikania niebezpieczeństw (szkolenie online) – gdzie uczestnicy poznają sposoby na ochronę haseł i danych poufnych czy dobezpieczanie komputerów i urządzeń mobilnych, a także dowiadują się, gdzie szukać informacji o bezpieczeństwie cyfrowym.
2. Cyberbezpieczeństwo. Mechanizmy obrony przed atakami hakerskimi (szkolenie online) – gdzie uczestnicy dowiadują się, jak tworzyć kopie zapasowe, konfigurować bezpieczne środowisko czy zarządzać ryzykiem, jak również poznają wymogi prawne, dobre praktyki i standardy. 
3. Wprowadzenie do atakowania i obrony aplikacji webowych (szkolenie online) – gdzie uczestnicy uczą się, jak tworzyć bezpieczne aplikacje webowe, naprawiać ich podatności na ataki, samodzielnie testować (w ramach testów penetracyjnych i skanów bezpieczeństwa) oraz rozumieć zasady etyki (w kontekście legalności i moralności) pentestów.
4. RODO w życiu zawodowym i prywatnym. Podstawy bezpieczeństwa danych osobowych (szkolenie online) – gdzie uczestnicy zyskują takie umiejętności, jak: identyfikowanie danych osobowych i możliwych zagrożeń, tworzenie bezpiecznego i zgodnego z prawem systemu przetwarzania danych oraz zarządzania danymi czy reagowanie w przypadku naruszeń i incydentów bezpieczeństwa.
5. E-Wprowadzenie do phisingu (e-learning) – podczas którego uczestnicy zyskują świadomość zagrożeń phisingowych i zdolność ich rozpoznawania, a także umiejętność szybkiego reagowania w przypadku podejrzenia próby ataku.
6. Cyberbezpieczeństwo dla firm – zakres podstawowy (e-learning) – podczas którego, w ramach dwóch modułów bezpieczeństwa – fizycznego oraz informatycznego, uczestnicy poznają zagrożenia pozasieciowe (związane z dokumentami i sprzętem), jak również ryzyka sieciowe (związane z hasłami).
7. E-Podstawy cyberbezpieczeństwa (e-learning) – podczas którego uczestnicy opanowują tzw. fundamenty cyberbezpieczeństwa, czyli rozumienie podstawowych zagadnień, identyfikowanie zagrożeń i reagowanie na incydenty.
8. E-Pakiet szkoleń z cyberbezpieczeństwa (e-learning) – zbiorczy pakiet trzech powyższych szkoleń dostępny na różnych poziomach zaawansowania.

Miejsce cyberbezpieczeństwa w ogólnej strategii biznesowej

Bez względu na branżę, w której działa firma, cyberbezpieczeństwo powinno stanowić integralny element jej strategii biznesowej. Inwestycja w bezpieczeństwo cyfrowe opłaca się na kilku płaszczyznach funkcjonowania organizacji – finansowej (w kontekście strat w razie potencjalnie udanego ataku), PR-owej (w kontekście strat wizerunkowych) i sprzedażowej (klienci nie ufają firmom nieodpowiedzialnym). Pracownicy to pierwsza linia obrony w sytuacji zagrożenia, dlatego tak istotne jest wzmacnianie ich świadomości, nagradzanie dobrych praktyk i dbanie o ich ciągły rozwój. Jeśli wyposażysz swoich pracowników w odpowiednie narzędzia cyberochrony, sami odeprą większość ataków na zasoby Twojej firmy.