Choć nikt nie dyskutuje już z tezą, że dane rządzą światem biznesu, według badań Harvard Business Review zaledwie 26,5% organizacji twierdzi, że są firmami funkcjonującymi w oparciu o dane. Na drodze do tego celu przedsiębiorstwa mierzą się z dwoma rodzajami wyzwań – technicznymi i kulturowymi, z czego prawie 92% jako najtrudniejsze wskazuje te drugie. W naszym artykule omawiamy sposoby pokonania kluczowych barier, a także rolę, jaką w tym kontekście pełni wyposażenie pracowników w kompetencje i narzędzia analityczne typu MS Excel, Power BI czy język Python.
Czym jest kultura organizacyjna oparta na danych?
Kultura organizacyjna oparta na danych to coś więcej niż zbiór praktyk oraz standardów, które zmieniają się pod dyktando wykresów i wyliczeń. To wspólna dla wszystkich pracowników świadomość wartości, jaką niosą ze sobą dane, i przełożenie tego przekonania na konkretne działania. Dane są bowiem warte tyle, ile jesteśmy w stanie z nimi zrobić. Jeśli gromadzimy je w sposób, który wymaga zwiększonych wysiłków na każdym szczeblu organizacji (a szczególnie na dole), analizujemy bez koordynacji z celami strategicznymi całej firmy i wykorzystujemy tylko przy części procesów decyzyjnych, nie możemy jeszcze mówić o kulturze organizacyjnej, w której centrum znajdują się dane.
W budowaniu kultury opartej na danych nie chodzi też o zatrudnienie zespołu analityków, którzy będą wykonywać niezrozumiałe dla reszty zadania z pomocą narzędzi nieobsługiwalnych przez innych specjalistów. Zmiana kulturowa wymaga przede wszystkim demokratyzacji danych –zdefiniowania ich jako zasobu, za który odpowiedzialne są wszystkie osoby zatrudnione w firmie. Takie podejście do informacji łączy się z pojęciem data literacy, czyli umiejętnością poszukiwania danych, ich interpretacji, a także komunikacji z ich użyciem w sposób zrozumiały dla odbiorców.
Dlaczego warto budować i rozwijać kulturę pracy z danymi?
Jak wynika z badań Forrester Consulting, 87% pracowników ocenia podstawowe umiejętności w zakresie pracy z danymi jako bardzo istotne w kontekście ich codziennych obowiązków. Taki sam odsetek pracodawców oczekuje podstawowych kompetencji w zakresie danych od osób zatrudnionych na wszystkich poziomach organizacji. Mimo to jedynie 40% pracowników uważa, że zostało odpowiednio przeszkolonych w zakresie umiejętności, które są od nich wymagane w tym obszarze, a zaledwie 25% czuje się w pełni przygotowanych do efektywnej pracy z informacjami. Co więcej, według raportu Accenture przedsiębiorstwa tracą w skali roku średnio 43 godziny (ponad tydzień pracy) na pracownika z powodu opóźnień związanych z nieefektywnym przetwarzaniem danych.
Tymczasem z każdym rokiem ilość danych rośnie wykładniczo, a ich utylizacja stanowi coraz większe wyzwanie – bez odpowiednich kwalifikacji i narzędzi dostępnych w skali całej organizacji trudno jest wypracować przewagę konkurencyjną zapewniającą sukces rynkowy. Umiejętności i kompetencje w zakresie pracy z danymi możemy podzielić na techniczne i pozatechniczne. Do tych pierwszych zaliczamy: analizę, wizualizację, zarządzanie, obliczenia oraz języki programowania. Do drugich: krytyczne myślenie, research, komunikację i znajomość branży, której dane dotyczą.
Poprzez budowanie, promowanie i rozwijanie kultury danych, a zatem wyposażenie pracowników w zestaw technicznych oraz pozatechnicznych kompetencji, firma zyskuje wiele korzyści, spośród których najważniejsze to:
- podejmowanie trafniejszych (lepiej umotywowanych) decyzji o wadze strategicznej;
- wyższy wskaźnik rentowności inwestycji (ROI), a także lepsze rozumienie jego mechanizmów;
- podniesienie jakości doświadczenia konsumenta/klienta (CX, Customer Experience);
- oszacowanie i wykorzystanie pełnego potencjału poszczególnych zespołów oraz działów w firmie;
- zwiększenie satysfakcji pracowników i mniejsza rotacja zatrudnienia.
Jak postawić fundamenty pod budowę kultury organizacyjnej opartej na danych?
Na początek warto zadać sobie kilka kluczowych pytań:
- Czy Twoi pracownicy wiedzą, jak interpretować dane dotyczące obszaru ich odpowiedzialności?
- Czy dostęp do danych jest w Twojej organizacji równie łatwy dla wszystkich zespołów, które tego potrzebują?
- Czy przed podejmowaniem ważnych decyzji Ty i Twoi pracownicy gromadzicie wszystkie potrzebne dane?
- Czy Twoi pracownicy potrafią posługiwać się narzędziami do analizy danych i powszechnie je stosują?
Odpowiedzi na te pytania powinny pomóc oszacować, na jakim etapie znajduje się Twoja firma, i stanowić podstawę do rozpoczęcia konkretnych działań. Ważne jest, aby pamiętać, że budowanie kultury opartej na danych nie ma charakteru linearnego – nie polega na przechodzeniu z punktu A do punktu B. Jej rozwój oznacza równoczesne i elastyczne działania na różnych poziomach organizacji, których charakter będzie ewoluował wraz z osiąganiem odpowiedniej dojrzałości w pozyskiwaniu, przetwarzaniu i wykorzystywaniu informacji. Oto kilka obszarów, na których należy się skupić:
- Ustalenie oczekiwań i celów dotyczących wykorzystywania danych – zdecyduj, co zamierzasz osiągnąć przy użyciu określonych danych oraz w jaki sposób będą one przynosić wartość Twojej organizacji.
- Stworzenie roadmapy prowadzącej do osiągnięcia celów związanych z danymi – zbadaj obecny stan wykorzystywania danych w firmie i zakres inwestycji, które są konieczne, by rozszerzyć jego zakres.
- Wsparcie zespołów narzędziami, które stworzą możliwości łatwiejszej pracy z danymi – wybierz rozwiązania, które wpiszą się w model działania Twojej organizacji i pomogą Ci monetyzować dane.
- Wypełnienie luk w zakresie data literacy – stwórz odpowiednie perspektywy rozwoju poprzez wyrównywanie poziomu kompetencji w zakresiee pracy z danymi, korzystając ze szkoleń zewnętrznych i/lub wypracowując system przekazywania wiedzy w ramach organizacji.
W zakresie jakich narzędzi do analizy danych warto szkolić pracowników?
MS Excel
„Excel – przyjaciel, który chce Ci pomóc”, „Jak przezwyciężyć strach przez Excelem?” czy „Sposoby na zwalczenie excelowskiej fobii” to tylko kilka artykułów, które proponuje wyszukiwarka po wpisaniu hasła „Excel”, dowodząc przy okazji, że arkusze kalkulacyjne potrafią wywołać grozę. Excela, podobnie jak inne narzędzia, można jednak oswoić, a następnie wykorzystać do efektywnej analizy danych, czyli wsparcia strategicznych decyzji zarówno w skali pojedynczego zespołu czy działu, jak i dużo szerszego obszaru. Aplikacja pozwala na wizualizację danych, dokonywanie analiz statystycznych i biznesowych, a także bardziej zaawansowane metody pracy z danymi dzięki dodatkom Power – Pivot oraz Query. Centrum Szkoleniowe Comarch oferuje szeroki repertuar kursów w zakresie pracy z danymi w MS Excel, na każdym poziomie zaawansowania.
MS Power BI
W 2023 roku uznana firma badawcza Gartner już po raz 16. z rzędu wskazała Microsoft Power BI jako lidera rynku platform analitycznych i narzędzi Business Intelligence. Nie bez powodu – choć cechuje go wiele podobieństw do Excela, Power BI wykorzystuje do analizy dużych wolumenów danych algorytmy sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego (AI i ML). Dzięki architekturze online pozwala na analizę w czasie rzeczywistym czy uruchomienie funkcji wysyłania alertów, gdy zachodzą ważne zmiany wymagające aktualizacji raportowania. Ma też dużą społeczność zaangażowanych użytkowników wymieniających się doświadczeniami i wskazówkami. To narzędzie, którego pełny potencjał (w zakresie wizualizacji, DAX, budżetowania i innych zagadnień analitycznych) również można poznać dzięki kursom dostępnym w ofercie szkoleniowej Comarch.
Język Python
Skuteczną analizę danych można również przeprowadzać bez powyższych narzędzi, ale z użyciem bardzo uniwersalnego języka programowania – Pythona. Może on z powodzeniem zastąpić powyższe aplikacje, gdy ogranicza nas firmowy budżet, lub pomóc w rozwijaniu możliwości analitycznych z ich wykorzystaniem. Pozwala on na efektywne porządkowanie i przetwarzanie bardzo dużych zbiorów danych (podczas gdy arkusze kalkulacyjne mają ograniczenia do 1 miliona wierszy). Python oferuje popularne biblioteki do analizy i wizualizacji danych, takie jak Pandas, NumPy, Matplotlib czy Seaborn. W Centrum Szkoleniowym Comarch analizy danych biznesowych z użyciem Pythona można się nauczyć od absolutnych podstaw, w kierunku zastosowania algorytmów AI, jak i w ramach wstępu do Data Science.
Podsumowanie
Budowanie umiejętności wykorzystywania danych poprzez szkolenia, zapewnianie dostępności informacji, inwestowanie w odpowiednie narzędzia i wspieranie współpracy między zespołami to kluczowe kroki w kierunku wypracowania kultury organizacyjnej opartej na danych. Przyszłość należy do tych, którzy opanują sztukę zarządzania tym bezcennym zasobem, zyskując szansę na przewidywanie trendów rynkowych, maksymalizację przychodów i podejmowanie lepszych, bardziej trafnych decyzji biznesowych.